Johan Van Dyck (42), de toenmalige directeur van Duvel Moortgat, besloot om samen met zijn echtgenote Karen Follens de grote stap te wagen en opende in 2011 een eigen onafhankelijke brouwerij. En wat voor een: hij bracht met veel bloed, zweet en tranen het Antwerps erfgoed Seefbier tot leven in zijn ‘Antwerpse Brouw Compagnie’. Want zoals hij zelf zegt “Antwerpen had een rijke biergeschiedenis die 100 jaar geleden verloren is gegaan. Ik wou hier iets aan veranderen”.
Het verloren recept
Je hebt reeds een indrukwekkende biercarrière achter de rug: je startte in 1999 bij Hoegaarden en later bij Dommelsch brouwerij, in 2005 werd je marketingdirecteur bij Duvel Moortgat om dan te eindigen in een eigen bierbrouwerij. Vanwaar de passie voor bier?
VAN DYCK: Sinds ik mij kan herinneren ben ik bezig geweest met bier. Het is uitgegroeid tot een passie waarin ik telkens naar meer zocht. Door zelf in een brouwerij te werken heb ik de verschillende aspecten van bier ontdekt: van het culinaire, zoals de smaak en beleving, tot het culturele. Bij bier denk je automatisch aan een aangename situatie, bijvoorbeeld de gezelligheid van met vrienden op café te gaan. Het is zo veelzijdig.
Maar werken in een brouwerij en een eigen onafhankelijke brouwerij starten zijn toch nog twee andere werelden?
Voor mij was het meer een samenloop van omstandigheden. Werken in een brouwerij heeft mij de nodige kennis gegeven om zelf iets te starten. Het is ook niet van de ene dag op de andere gebeurd. Een eigen brouwerij was altijd een droom van mij, maar ik ben absoluut niet op één dag gestart met een masterplan. Ik zat toevallig in een stadsbib en het boekje met titel ‘Verdwenen brouwerijen in en rond Antwerpen’ van Guy Verdonck trok mijn aandacht. Op dat moment waren er ook geen brouwerijen in Antwerpen, terwijl dat een eeuw geleden meer dan 100 waren. Ik werkte toen bijna 14 jaar in de biersector en heb er als Antwerpenaar nooit bij stilgestaan dat Antwerpen zo’n rijke biergeschiedenis had. Denk bijvoorbeeld aan de Seefhoek: iedereen kent de buurt, maar het Seefbier is volledig verloren gegaan.
Ik werkte bijna 14 jaar in de biersector en heb er als Antwerpenaar nooit bij stilgestaan dat Antwerpen zo’n rijke biergeschiedenis had.
Hoe kon Seefbier dat 100 jaar geleden zo populair was, toch weggeveegd worden?
Seefbier werd al voor begin 17de eeuw gebrouwen in kleine brouwerijen. Het was een eeuwenoude bierstijl die van vader op zoon doorgegeven werd. Met de groei van de Antwerpse haven in de 19de eeuw kwamen er grote industriële brouwerijen bij, die 'voor die tijd' moderne bieren brouwden. De kleine brouwerijen kregen het hierdoor moeilijk. Daarbovenop kwamen de Duitsers binnen en namen koper van het brouwapparatuur weg. Zo verdween het Seefbier samen met alle kleine brouwerijen. Het geheime recept voor Antwerps Seefbier raakte verloren. Zoals Guy Verdonck schreef in zijn boek “niet alleen het bier is verdwenen, maar het recept is ook verloren.”
Maar jij weigerde dit te aanvaarden?
Ik ging ervan uit dat het recept van een bier dat door zoveel verschillende brouwerijen gebrouwen werd, nog wel ergens te vinden moest zijn. Dat werd het begin van mijn zoektocht. Ik onderzocht drie jaar lang alle stadsarchieven, zocht naar mensen die meer informatie konden geven, wie leeft er nog? Op een bepaald moment ging het zo ver dat ik zelfs in bejaardentehuizen zocht: de 80-90-jarigen konden een kind van de bierbrouwer zijn en misschien wisten ze nog iets over Seefbier. Na 3 jaar zoeken vond ik zo - bij achterkleinkinderen van een Seefbierbrouwer - het recept ergens in een klein schriftje. Eureka!
Je hebt het recept, maar daar stopt het niet. Een eeuwenoude bierstijl tot leven brengen lijkt een hele opgave.
Klopt, alles stond in grote lijnen beschreven maar het recept werd beschreven op een installatie van 100 jaar geleden. Ik ben een brouwer, maar geen historicus. We hadden bijna alle ingrediënten, buiten de gist. Elk bier heeft zijn eigen specifieke gist. Hiervoor klopte ik aan bij de afdeling biochemie brouwen aan de Universiteit Leuven. Ze waren meteen geïntrigeerd door het verhaal en hier brouwden we ook voor de eerste keer (in 100 jaar!) Seefbier. En het proefde heerlijk! De puzzelstukjes vielen eindelijk samen en toen wist ik dat ik niet meer terug kon. Dit Antwerps erfgoed komt hier in mijn schoot geworpen, dus voelde ik de drang om Antwerpen een eigen onafhankelijke brouwerij te geven. Het leek een mission almost impossible, maar we hebben het toch gedaan.
Onafhankelijke bierbrouwerij
Waarom was het voor jou zo belangrijk om onafhankelijk te zijn?
Om verschillende redenen: enerzijds zodat we op onze eigen manier kunnen brouwen (het proces duurt 7 tot 8 weken) – in grote brouwerijen moet alles iets sneller gaan. Anderzijds zodat we ons konden vestigen in Antwerpen. Maar onafhankelijkheid kost geld. Daarom zijn wij 7 jaar geleden gestart met brouwen bij brouwerij Roman. De mensen daar zijn vrienden van ons en ze waren zo sympathiek om ons een plekje te geven. Dit was echter maar een tijdelijke tussenstap tot we onze eigen brouwerij konden zetten. Deze kwam er in 2017. Met de steun van niet minder dan 1000 crowdfunders wisten we een prachtige brouwerij te bouwen, gevestigd in het Noorderpershuis op het Eilandje in Antwerpen stad.
In ons restaurant doen we ook steeds meer aan bierpairing. 10 jaar geleden kreeg je een wijnkaart bij je eten, maar bier heeft eveneens een breed smaakgala.
Wat begon als een kleine onafhankelijke brouwerij is snel uitgegroeid tot iets groters. Je kan hier iets komen eten, drinken, een tour volgen of een evenement houden.
We zijn een beetje zoals een chef-kok met open keuken. De toegang is vrij. We willen dat de mensen ontdekken hoe bier gemaakt wordt. Iedereen is welkom om te komen eten en drinken, maar er zijn eveneens tours met gids, dan krijg je de uitleg over het brouwproces er ook bij. We organiseren ook tal van events, van stand-up comedy tot live optredens temidden van de brouwerij. Ook bedrijven kunnen hun bedrijfsevent hier laten plaatsvinden. Tijdens de zomer kan je bovendien genieten van de 1000m2 biergarten, met BBQ’s en buitenbar. In ons restaurant doen we ook steeds meer aan bierpairing (het juiste bier bij het juiste gerecht). 10 jaar geleden kreeg je een wijnkaart bij je eten, maar bier heeft eveneens een breed smaakgala. Het gaat van bitter naar zoet, van fruitig naar heel kruidig. Er zit gigantisch veel potentieel in alle mogelijke smaken. We brouwen op een ouderwetse manier, maar combineren dit met een moderne aanpak. Vandaag gaan we zelfs zo ver dat we bier brouwen op whiskyvaten of op basis van thee. Het kan allemaal!
Elk bier heeft hier ook een eigen look: Cadix heeft een superheld, het donker bier heeft een nonkel Pater en het bootjesbier is een samenwerking met het Red Star Line Museum. Is de look van het bier ook belangrijk?
Ja (overtuigd). Binnen biermilieus durven ze soms wel eens zeggen ‘een goed bier verkoopt zichzelf’. En dat klopt voor een deel, maar ik ken ook heel wat bieren die goed smaken, maar die niemand kent. Waarom? Omdat het flesje er niet uitspringt. Bij het proeven van bier heb je twee momenten van de waarheid: wanneer de consument in de supermarkt staat en moet kiezen tussen honderd bieren. Als je als nieuwe bierbrouwer dan verdwijnt tussen de mooie designs is de kans klein dat je veel verkoopt. Pas Vu, pas bu. Het tweede moment van de waarheid is wanneer de consument ervan proeft. Als het design mooi is maar wat erin zit niet lekker is, dan ben je ze daar kwijt. Het hele plaatje moet kloppen, en dat proberen wij hier ook te doen. Zowel het bedenken van het bier, het brouwen als ook het in elkaar knutselen van de labels doen we zelf, hetgeen sowieso zorgt dat het een heel persoonlijke stijl is.
Tot slot: na zeven prestigieuze awards voor het beste bier ter wereld, een goed draaiende zaak en de eer dat dankzij jou Antwerpen na 100 jaar terug kan genieten van lokaal bier, wat zie jij verder voor de toekomst van ‘Antwerpse Brouw Compagnie’?
Ik ben momenteel al heel blij dat we tussen alle grote bedrijven ons mannetje kunnen staan. We hebben zeker niet de ambitie om een groot bedrijf te worden. Onze droom is dat mensen van onze bieren blijven genieten, dat horecazaken ook een plekje voor kleine brouwerijen als ons vrijhouden zodat ook kleine artisanale brouwerijen als ons, gefocust op het brouwen van unieke bieren van topkwaliteit deel kunnen blijven van de Belgische biercultuur. Ik wil een bierplek worden waar je bier kunt beleven en idealiter een plek die mijn kinderen later kunnen overnemen. Van vader op zoon, laten we hopen dat het Antwerps Seefbier nooit meer verloren gaat.
Het bier uit Antwerpse Brouw Compagnie is te koop bij Delhaize, Carrefout en Albert Heijn | Adres: Indiëstraat 21 - 2000 Antwerpen - 03.293.91.84 | voor meer info www.seef.be
