Midden in de winter grijpen we naar maaltijden die ons warmte en gezelligheid bieden. Van knus binnen te zitten beginnen we te mijmeren en zo kwamen we op de vraag: “Waar komt lasagne nu eigenlijk vandaag?” Italië toch? Of toch niet?
De ramen zijn aangedampt, de wind waait guur en de kans is groot dat je binnen zit met een muts op. Tijden waarin we wat extra ondersteuning kunnen gebruiken. Een salade zou de winterdepressie niet oplossen. Ovenschotels daarentegen, die doen dat wel. Wat is nu de ovenschotel der ovenschotels? Witloof in de oven? Fout! Lasagne natuurlijk. Onze geliefkoosde laagjes zorgen op elk moment wel voor verzachting, al is dat niet voor iedereen het geval. Om de zoveel tijd wordt er zelfs stevig gediscussieerd over wie nu eigenlijk de eerste lasagne ooit maakte. Snel zouden we in de richting van Italië wijzen, maar is dat wel terecht? We gingen op onderzoek.
De start
Onze zoektocht brengt ons eerst naar Griekenland. Het woord lasagne zoals wij dat kennen zou een afleiding zijn van het Griekse laganon, wat sloeg op platte deegreepjes. Het is daarbij ook de eerste vorm van pasta. De Grieken legden dus de basis, maar ze maakten er niet de ovenschotel mee zoals we dat vandaag doen. Rond 146 voor Christus namen de Romeinen Griekenland in en namen daarbij ook verschillende gebruiken en tradities over, waaronder ook de lasagnevellen.
Het gebruik van de vellen werd ook toen nog niet toegepast zoals wij dat vandaag doen. In de meeste gevallen werden de vellen terug verpulverd tot poeder en daarna toegevoegd aan sauzen of stoofschotels om ze te laten indikken. Af en toe werden de vellen wel in hun geheel gebruikt maar dan vooral in de bereiding van zoete gerechten.
De Engelse inmenging
We hadden het al over de Italianen en de Grieken, maar daar stopt het niet. De Engelsen hebben ook al verschillende keren beweerd de uitvinder van de lasagne te zijn. Terecht? In oude geschriften die dateren uit 1390 vinden we het recept terug van wat ze toen loseyns noemden. In het recept hebben ze het over een opeenstapeling van deegvellen afgewisseld met groenten, vlees, kaas en saus. Dat laat al een belletje rinkelen, nietwaar? Al waren de ingrediënten toch sterk afwijkend met wat we vandaag gebruiken. Zo werd er geregeld gekookte uier, vis, lijsterborst en kip in verwerkt. Niet meteen producten die wij in onze lasagne zouden verkiezen. Er is dus zeker een bepaalde gelijkenis, maar of ze de uitvinders zijn? Neen, dat is een stap te ver.
Terug naar de basis
We kunnen nog veel recepten uit de geschiedenisdoos halen maar één belangrijk ingrediënt ontbreekt telkens. Tomaat, en die is nu eenmaal van cruciaal belang in onze lasagne. Voor de grote wereldreizen was er in Europa nog geen sprake van tomaten. Eens ze gearriveerd waren, werden ze nog niet meteen als eetbaar beschouwd.
Pas eind 19de eeuw kunnen we een recept terugvinden waar zowel de pastavellen en de tomaat in worden gebruikt. En dat recept is afkomstig uit Genua, Italië. Onze eerste gedachte was dus juist. Lasagne, hoe wij het gerecht kennen, is ontstaan in Italië. Maar het valt niet te ontkennen dat andere landen zeker hun steentje hebben bijgedragen aan de basis. Zonder de Grieken hadden we waarschijnlijk geen lasagnevellen gehad en de Engelsen gaven een hint in de juiste richting door stapelgewijs te werk te gaan. Italië zorgde voor de final touch. Een onbewuste samenwerking waar het Eurovisiesongfestival nog jaloers op zou worden.