Naast vegan vis, kan je tegenwoordig ook vegan kaas in de winkelrekken vinden. Maar hoe zit dan dan precies? En is dat nu eigenlijk echt gezond(er)? Wij zochten het uit.
De liefhebbers van kaas zijn niet op één hand te tellen. Mensen die een veganistisch dieet volgen, zijn hier geen uitzondering op. Zij opteren om geen dierlijke producten te consumeren, enerzijds om het milieu te sparen en anderzijds om het dierenleed aan de kaak te stellen. Maar aan kaas weerstaan is nu eenmaal makkelijker gezegd dan gedaan. Wellicht komt dat omdat kaas iets nostalgisch heeft. Hespenrolletjes in kaassaus, bloemkool met kaassaus en lasagne met - jawel - kaassaus. Vandaar dat men op het idee kwam om vegan kaas op de markt te brengen. Kaas op basis van plantaardige ingrediënten dus.
Het nut
Op de vraag welk nut vegan kazen eigenlijk hebben, is het antwoord dus erg simpel: ze compenseren een gemis en bevredigen een verlangen. Niets meer of minder. Ook al zijn er meer dan genoeg redenen om kaas (en zuivel in het algemeen) van je menu te schrappen, het is voor velen erg handig gebleken dat er een vervanger voor bestaat. Uiteraard zijn er voor-en tegenstanders. Velen vinden het onzinnig omdat we kaas en zuivelproducten eigenlijk niet nodig hebben in ons leven. En de vervangproducten dus al zeker niet. En daar hebben tegenstanders zeker een punt. Aan de andere kant maken die vegan kazen het leven van veel ‘veganisten in spe’ een stuk comfortabeler. De overgang kan dankzij die producten namelijk een stuk makkelijker verlopen.
Het idee
Het idee van vegan kaas is allesbehalve nieuw. Het wordt al tijden gebruikt in de voedingsindustrie. Zo bevatten de meeste kant-en-klaarmaaltijden (pizza’s, cheeseburgers, lasagne) uit de supermarkt zelden echte kaas. Om kosten te besparen werd (en wordt) er vaak gebruik gemaakt van zogenaamde ‘imitatiekaas’. Al is helaas niet helemaal duidelijk of die dan per definitie ook altijd puur plantaardig is.
Hoe dan ook: het idee en de uitvoering was er dus al. Maar het zijn de echte veganisten die de productie van vegan kaas echt op de kaart hebben gezet.
Tegenwoordig kan je op een vrij eenvoudige manier kant-en-klare vegan kaas op de kop tikken. Zeker de natuurvoedingszaken waren al snel geïnteresseerd en inmiddels bieden ook een aantal supermarktketens dergelijke producten aan. Het aantal winkels en het aanbod aan vegan kaas zal in de toekomst dan ook alleen maar groter worden.
De kwaliteit
Behalve het grotere aanbod is ook de kwaliteit van vegan kaasalternatieven er ontzettend op vooruit gegaan. De huidige generatie is vaak niet meer van echte kaas te onderscheiden. Ook qua variatie valt er anno 2020 helemaal niets te klagen. Van haast iedere soort, type en smaak van kaas bestaat er wel een plantaardige variant. Zo zijn er naast de gebruikelijke ‘Gouda style’-kazen alternatieven voor cheddar, feta, brie, camembert, diverse roomkazen en – jawel – zelfs blauwschimmelkaas te koop. Voor elk wat wils dus.
Het assortiment aan vegan kaas verschilt zowel qua ingrediënten als qua smaak. Zo zijn er vegan alternatieven op basis van plantaardige oliën, noten en soja.
Plantaardige olie
Tot nu toe is vegan kaas op basis van plantaardige olie het makkelijkste te verkrijgen. Deze kazen vindt je voornamelijk in de vorm van plakken, blokken en geraspt. Al zijn er ook veel ‘roomkazen’ en andere kaasvarianten op basis van olie verkrijgbaar. Het basisingrediënt van dit type kazen is meestal kokosolie, al dan niet in combinatie met andere soorten olie. De reden hiervoor is dat kokosolie na afkoeling weer opstijft en je er dus makkelijk ‘vaste’ kaassoorten mee kan nabootsen.
De plantaardige kazen op basis van noten zijn het meest geschikt om er zachtere of smeerbare vegan kazen mee te produceren. Noten, meestal cashewnoten of – in mindere mate – amandelen, kan je namelijk goed mixen tot een gladde maar stevige substantie die je met behulp van een vloeistof (water of plantaardige melk) haast elke gewenste dikte kan bekomen. Met toevoeging van de juiste kruiden, andere smaakmakers en – jawel – gezonde bacterieculturen, kan je op die manier erg lekkere dingen maken. Omdat er (meestal) geen sprake is van het gebruik van bewaarmiddelen, moeten notenkazen ook relatief snel geconsumeerd worden. De houdbaarheid ervan kan soms een kwestie zijn van twee tot drie dagen. Door de ingrediënten zijn deze kazen vaak ook een pak duurder.
Sojabonen
Ook sojabonen lenen zich perfect voor het maken van vegan kaas. Het moet wel gezegd dat soja als ingrediënt tegenwoordig steeds uitzonderlijker wordt. Deels vanwege de intensieve teelt en deels omdat soja nu eenmaal een van de vaakst voorkomende allergenen is. Veel producenten die soja gebruikten, hebben het intussen dan ook vervangen.
Zoals we al schreven, hebben die vegen kaasalternatieven eigenlijk slechts één functie: iets compenseren wat we anders erg zouden missen. Op de vraag of we al die vervangproducten eigenlijk wel écht nodig hebben is het antwoord simpel: nee. Ook de voedingswaarde van deze veganistische kazen is vaak niet om over naar huis te schrijven.
Kortom: net als voor alle luxeproducten (want dat zijn het) geldt hierbij de gouden regel: ‘geniet ervan, maar met mate’.